In deze tijd van schijnbaar overvloedig investeringskapitaal zien we dat investeerders steeds vaker doelbewust familiebedrijven zonder opvolging overnemen. Hoewel een ‘soft due diligence’ (ESG) tegenwoordig steeds vaker deel uitmaakt van het overnameproces, blijven de impact van een overname op familiewaarden en de mogelijke negatieve gevolgen op lange termijn voor de verkochte organisatie een punt van zorg. In mijn loopbaan heb ik meerdere keren gezien hoe dat mis kan gaan. Daarom deel ik graag enkele tips voor zowel kopers als verkopers om deze valkuilen zoveel als mogelijk te vermijden.
Familiewaarden verdwijnen
Bij familiebedrijven vormen de familiewaarden de kern van de bedrijfscultuur en zijn aspecten zoals loyaliteit, focus op kwaliteit en vertrouwen leidende principes. Deze waarden ontstaan door de manier waarop het familiebedrijf in het verleden bij haar groei heeft gehandeld en vormen een innerlijk kompas voor medewerkers. Deze waarden bevorderen onderlinge verbondenheid en een sterke band met de leiding en het bedrijf. Bij een overname kan het vertrek van de eigenaren of grondleggers ertoe leiden dat deze waarden snel aan belang en daarmee effect verliezen.
Sterke basis behouden
Bij mijn eerste overname van een motel in 2007 maakte ik dezelfde fout als iedereen. Ik was ervan overtuigd dat wij als overnemende partij het beter wisten. De verhalen en principes van het aangekochte bedrijf leken bijzaak. Toch heb ik nadien door schade en schande geleerd dat het waardevol is om vooraf te begrijpen waar een bedrijf voor staat en wat de basis van hun bestaansrecht is. Door hierop voort te bouwen, in plaats van het wiel opnieuw uit te vinden, kun je als koper een sterke basis behouden en versterken.
Daarnaast, wanneer kopers laten zien dat ze de kernwaarden van het bedrijf begrijpen en vooral respecteren, voelen medewerkers zich meer gekend door de nieuwe eigenaar. Dit resulteert in langere dienstverbanden, behoud van kennis en ervaring, en een grotere bereidheid om mee te werken aan (noodzakelijke) veranderingen.
Balanceren in focus op resultaat
Na een overname door een investeerder verschuift de focus vaak taakstellend naar financieel resultaat. Investeerders streven naar rendement en sturen op key performance indicators (KPI’s) zoals productiviteit, marge en klanttevredenheid. Hoewel familiebedrijven ook met KPI’s werken, is er een groot verschil in de termijn waarop investeringen moeten renderen en de impact van niet-gehaalde budgetten.
Investeerders hanteren meestal een kortere horizon en leggen meer nadruk op financiële doelen. Familiebedrijven nemen beslissingen met een generatielange visie waarin de continuïteit en niet persé hoge winstgevend centraal staan. Deze verschuiving van prioriteiten kan een grote omschakeling betekenen voor medewerkers van familiebedrijven, vooral als de familiewaarden niet worden geëerbiedigd.
Voorkom weerstand en productiviteitsverlies
Voor medewerkers van een familiebedrijf is een overname door investeerders vaak een grote verandering: nieuwe leidinggevenden, onderdeel worden van een groter bedrijf, en een nieuwe bedrijfscultuur. Als de familiewaarden, historie en bestaansrecht van het bedrijf niet worden erkend, is de kans groot dat medewerkers in verzet gaan.
Weerstand bij medewerkers vermindert de bereidheid om noodzakelijke veranderingen door te voeren. Ik heb verschillende overnames gezien waarbij cruciale medewerkers vertrokken, waardoor essentiële kennis verloren ging en de resultaten van het bedrijf negatief werden beïnvloed.
Ervaren medewerkers bezitten moeilijk vervangbare kennis en vaardigheden. Hun vertrek leidt tot kennisverlies en verminderde efficiëntie. Volgens een onderzoek van PwC kost het vervangen van een medewerker gemiddeld 50-60% van hun jaarsalaris, met totale kosten tot 200% door verloren productiviteit en kennisoverdracht. Dit risico is in de huidige krappe arbeidsmarkt nog groter geworden.
Conclusie
Als nieuwe eigenaren de familiewaarden kunnen behouden en tegelijkertijd de focus kunnen verleggen naar korte termijn resultaten, kan er een organisatie ontstaan die snel inspeelt op nieuwe ontwikkelingen met een stevige basis vanuit het verleden. Dit zorgt ervoor dat belangrijke waarden zoals kwaliteit, loyaliteit en continuïteit gewaarborgd blijven.
- Tips voor kopers: Voer tijdens de bedrijfsoverdracht ook een soft due diligence (zie ook artikel van Tim Klinker) uit en zorg ervoor dat het nieuwe management oog heeft voor de cultuur en geschiedenis van het bedrijf.
- Tips voor verkopers: Zorg ervoor dat de nieuwe eigenaren jouw bedrijf respecteren en de normen en waarden van jouw medewerkers behouden. Dit bevordert een goede sfeer, waarbij culturele nuances beter begrepen blijven.
Onafhankelijke blik kennis en ervaring
Wil je een keer doorpraten over dit onderwerp om tegelijk te horen waarom een interim manager, zoals ik, ook een goede adviseur kan zijn? Neem dan vrijblijvend contact op. Ik deel graag wat anekdotes over overnames en mijn onafhankelijk blik op jouw casus.
